Phân bón hữu cơ là gì? Ưu nhược điểm và phân loại

Phân bón hữu cơ là gì?

Phân bón hữu cơ là một loại phân bón được làm từ các vật liệu có nguồn gốc tự nhiên, chẳng hạn như phân động vật, phân chim, mùn cưa, vỏ cây, vỏ trứng, bã cà phê, v.v. Phân bón hữu cơ cung cấp cho cây trồng các chất dinh dưỡng cần thiết để phát triển, đồng thời giúp cải thiện cấu trúc đất, tăng cường khả năng giữ nước và dinh dưỡng của đất.

Ưu nhược điểm của phân bón hữu cơ

Ưu điểm

Phân hữu cơ chính là phương pháp hữu hiệu để cải thiện độ phì nhiêu của đất. Hàm lượng hữu cơ dồi dào sẽ đem lại nguồn thức ăn cho vi sinh vật đất và dinh dưỡng cung cấp cho cây trồng. Chất hữu cơ cũng chính là phương tiện để đảm bảo các mối quan hệ cộng sinh, hỗ trợ trong đất được đảm bảo.

Phân hữu cơ có nhiều ưu điểm như:

• An toàn cho môi trường và sức khỏe con người
• Đa số các loại phân hữu cơ đều có hàm lượng chất hữu cao, cung cấp cho cây trồng.
• Cải thiện cấu trúc đất, giúp đất tơi xốp, thoáng khí, tăng cường khả năng giữ nước và dinh dưỡng của đất.
• Cung cấp dinh dưỡng cho cây một cách an toàn, ít gây ngộ độc, sốc phân cho cây
• Không làm chua đất, cân bằng pH
• Có thể giúp cây trồng phát triển khỏe mạnh và bền vững.
• Có thể giúp cây trồng chống lại sâu bệnh.
• Có thể tự làm tại nhà, tiết kiệm chi phí.
• Giảm xói mòn đất

Nhược điểm

Bên cạnh ưu điểm, phân bón hữu cơ cũng có những nhược điểm sau:

• Đa số các loại phân hữu cơ truyền thống đều có hàm lượng dinh dưỡng thấp
• Phân hữu cơ phân giải chất dinh dưỡng chậm, cần ít nhất 10 – 15 ngày cây mới hấp thu được, cung cấp không kịp thời dinh dưỡng được nếu cây đang thiếu hụt nhiều.
• Có thể gây ra mùi khó chịu trong quá trình phân hủy.
• Có thể không có đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết cho cây trồng.
• Có thể không phù hợp với tất cả các loại cây trồng.
• Khối lượng phân cần dùng nhiều để đáp ứng đủ nhu cầu của cây trồng.

Các loại phân hữu cơ phổ biến

Do có nguồn gốc đa dạng nên phân bón hữu cơ được phân chia thành nhiều loại khác nhau. Mỗi loại sẽ có những đặc điểm riêng, tính năng riêng phù hợp với những loại cây trồng khác nhau.

Về cơ bản, có thể chia làm 2 nhóm:

–   Phân hữu cơ truyền thống

–   Phân hữu cơ công nghiệp

1. Phân hữu cơ truyền thống

Phân hữu cơ truyền thống có nguồn gốc từ phân của gia súc, gia cầm, phụ phẩm nông, lâm nghiệp, thuỷ sản, các rác thải sinh hoạt, phân xanh như lá cây, cành cây, thân cây, rơm rạ… được chế biến theo phương pháp ủ truyền thống.

a. Phân xanh

Phân xanh có nguồn gốc từ lá cây tươi và thân cây được chế biến bằng phương pháp ủ hoặc vùi trong đất để bón cho đất và cây trồng.

Ưu điểm: Hạn chế xói mòn, bảo vệ và cải tạo đất trồng hiệu quả.

Nhược điểm: Hiệu quả khá chậm nên thường dùng để bón lót, trong một vài trường hợp có thể gây ra hiện tượng ngộ độc chất hữu cơ khi vùi thân và lá cây trong đất dễ sinh ra các khí độc.

b. Phân chuồng

Phân chuồng được có nguồn gốc từ phân, nước tiểu động vật như gia súc, gia cầm. Được sản xuất bằng phương pháp ủ phân truyền thống.

Ưu điểm: Chứa dinh dưỡng khoáng đa trung vi lượng, tăng độ phì nhiêu cho đất, ổn định kết cấu tạo điều kiện tốt nhất cho rễ cây phát triển.

Nhược điểm: Hàm lượng dinh dưỡng khá thấp nên  thường phải bón với lượng lớn. Ngoài ra, nếu không chế biến kỹ có thể gây ra các mầm bệnh cho cây trồng.

c. Phân rác

Phân rác có nguồn gốc từ rơm, rạ, thân cây, lá cây từ sản xuất nông nghiệp,…được chế biến bằng biện pháp ủ truyền thống.

Ưu điểm: Chống hạn, tăng độ bám chắc và giúp đất tơi xốp.

Nhược điểm: Quá trình chế biến ra thành phẩm mất thời gian khá dài, nồng độ chất dinh dưỡng thấp và có thể mang các vi sinh vật có hại cho cây.

d. Than bùn

Than bùn không thể bón trực tiếp, phải qua chế biến mới sử dụng được cho cây trồng.

Ưu điểm: Cải tạo, tăng độ phì nhiêu cho đất.

Nhược điểm: Cách chế biến phức tạp, tốn nhiều thời gian và công sức.

2. Phân hữu cơ công nghiệp

Là những loại phân bón được chế biến từ các chất hữu cơ có nguồn gốc khác nhau, sử dụng quy trình công nghiệp để chế biến với khối lượng lớn lên đến hàng ngàn tấn, áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật để nâng cao chất lượng, mức dưỡng chất của phân bón.

a. Phân bón hữu cơ vi sinh

Phân bón hữu cơ vi sinh có chứa một hoặc nhiều loại vi sinh vật hữu ích như : vi sinh vật phân giải hữu cơ, vi sinh vật cố định đạm, vi sinh vật ký sinh, vi sinh vật đối kháng, vi sinh vật phân hủy Xenlulozơ,…

Ưu điểm: Cung cấp hệ vi sinh vật đa dạng giúp phân giải các chất để cây trồng hấp thu một cách tốt nhất.

Nhược điểm: Mỗi loại phân thường phù hợp với một số cây trồng nhất định. Phân bón hữu cơ vi sinh hầu như không có khả năng cung cấp đầy đủ các dưỡng chất cần thiết nên thường phải sử dụng thêm các loại phân khác. Cần phải bón thêm phân hữu cơ để làm thức ăn cho các vi sinh vật nên sẽ tốn thêm 1 khoản chi phí.

b. Phân bón hữu cơ sinh học

Phân bón hữu cơ sinh học được chế biến từ các loại nguyên liệu hữu cơ được pha trộn và xử lý bằng cách lên men cộng với một hoặc nhiều loại vi sinh vật có lợi để nâng cao và cân bằng hàm lượng các chất dinh dưỡng quan trọng cho cây trồng.

Ưu điểm: Phân bón hữu cơ sinh học thân thiện với môi trường và an toàn cho các sinh vật xung quanh. Cung cấp các chất dinh dưỡng cần thiết cho cây trồng, có thể dùng trong mọi giai đoạn. Cung cấp cho đất các vi sinh vật phân giải các chất mà cây trồng đang khó hấp thu thành dạng dễ hấp thu để tăng hiệu quả hấp thu các chất dinh dưỡng. Làm giàu chất kháng sinh tự nhiên giúp cây trồng tăng sức đề kháng để chống lại các mầm bệnh.

Nhược điểm: Giá phân bón hữu cơ sinh học thường cao hơn so với các loại phân bón khác.

c. Phân bón hữu cơ khoáng

Phân bón hữu cơ khoáng là loại phân bón hữu cơ phối trộn thêm các nguyên tố khoáng vô cơ gồm N, P, K. Có chứa từ 8-18% tổng các chất vô cơ (hóa học N,P,K), có tính an toàn cho môi trường, cây trồng, vật nuôi và sức khoẻ của con người khi tiếp xúc.

Ưu điểm: Hàm lượng chất dinh dưỡng khá cao so với các loại phân hữu cơ khác.

Nhược điểm: Nếu liên tục bón trong thời gian lâu dài có thể gây hại cho đất và hệ sinh vật bên trong đất.